Plastizitatea Esklerosi Anizkoitzean

Garuna aktibo mantentzea ariketa fisikoa egitea bezain garrantzitsua da. Funtsezkoa da erreserba kognitiboan, urteak forma mental onenean betetzen laguntzen baitu, bai eta Esklerosi Anizkoitzaren errehabilitazio-prozesu bati aurre egiten ere. Horretan zeresan handia du garunaren plastizitateak, hau da, neuronek egoerara egokitzeko duten gaitasunak.

Zer da plastizitatea?

Plastizitatea da neuronak eta garuna, jaiotzen den unetik bertatik sortzen diren egoeretara egokitzea. Oraindik ikusteko edo hitz egiteko gai ez den garunarekin jaiotzen gara, garatu beharra dauka.

Garun-sistema bakoitzak garapen desberdina du, baina kalkulatzen da bere osotasuna 20 urterekin lortzen duela, neurona-konexio eraginkorrenak mantentzen direnean eta ez-eraginkorrak desagertzen direnean. Garunak oreka behar du garuneko plastizitatearen, hau da, ikaskuntza berriaren eta egonkortasunaren artean, ezin baita etengabe ikasten aritu.

Zein printzipiotan oinarritzen da garuna?

Batez ere eraginkortasunean, energia aurreztean, egonkortasun ordenatuan, hau da, neuronak seinale elektrikoen bidez konektatzen dira elkarren artean. Errazagoa da neurona batek beste bat aktibatzea gertu badago, urrun badago baino. Behin ikasita, ezin dugu desikasi edo oso zaila da, inolako patologiarik edo kalterik gabe.

Zertan oinarritzen da garunak duen ikaskuntza hori?

Esperientzian.  Ibiltzeko pausoak ematen probatu behar da eta, horretarako, askotan errepikatu behar da. Emozioak eta orientazioak ere laguntzen du. Eta horrek guztiak denbora eskatzen du.

Nor arduratzen da horretaz guztiaz?

Neuronak eta oligodendrozitoak bezalako substantziak, axoiaren inguruan mielina sortzeaz arduratzen direnak. Neuronak hazi egiten dira, mielinizatu egiten dira eta sinapsiak eta konexioak ezartzen dituzte; eraginkorrenak direnek bakarrik irauten dute.

Zer gertatzen da patologia neurologikoa dagoenean?  

Garatu den bide hori desagertu egiten da eta nerbio-konexioari eragiten dio. Esate baterako, iktus bakoitzeko 1,2 bilioi neurona, 1,3 trilioi sinapsi eta 7.140 km zuntz mielinizatu galtzen dira.

Nola berreskuratzen da?

Hasieran, hantura-mekanismo batzuk sortzen dira, eta substantzia batzuk erakartzen dituzte kaltetu den garunaren eremura, konpontzen hasteko asmoz. Neuroerreparazioa esaten zaio horri.

Garuneko edozein kalteren ondorengo neuroerreparazioak denbora-muga bat du. Garuneko kalte bat, urte eta erditik aurrera, ez da berreskuratzen neuroerreparazioagatik, garunaren plastizitateagatik baizik.

Nola eragiten dio Esklerosi Anizkoitzak garunaren plastizitateari?

Esklerosi Anizkoitzak eragiten duen hanturak eraginkortasuna galtzea dakar, eta lotura neuronal gehiago behar dira garunak mezu bera jaso dezan.

Egoera horretan, garunaren plastizitatea izatea gehiago kostatzen da, eta beste modu batean programatu behar da. Desberdina da Esklerosi Anizkoitzaren hasieran eta gaixotasuna aurreratuago dagoenean; izan ere, hantura kronikoagoa denean, neuroerreparazio-mekanismo horiek ez dira hain eraginkorrak.

Nola laguntzen zaio plastizitateari?

Hiru faktore erabakigarri daude:

Egitura, pertsona bakoitzaren errehabilitazioa egiteko ezaugarriak.

Prozesua, hau da, pertsonak benetan egiten duena bere errehabilitazioaren alde eta zuzenean lotuta dago emaitzei.

Plastizitate-leihoarekin batera doan errehabilitazio gidatua, prozesu bakoitzak bere denbora duelako eta bere garaian joan behar duelako, helburu eskuragarriak, neurtu daitezkeenak eta desikasteko zailak direnak bilatuz.

Nola lantzen da neuroplastizitatea?

Funtzio motorra eta kognitiboa aldi berean eskatzen duten zeregin dualak eginda. Adibidez, oinez joatea eta, aldi berean, eragiketa matematiko mental bat egitea. Konexio neurologiko berriak garatzeko balio duten ariketak izan behar dute. Zenbat eta gehiago zaildu garunari, orduan eta neurona gehiago aktibatuko dira.

ADEMBIren Esklerosi Anizkoitzaren Errehabilitazio Integraleko Zentroan, Esklerosi Anizkoitzak eragindako sintoma horiek eta beste batzuk hobetzen lagunduko dizugu.

Iturria

Garunaren plastizitatea Esklerosi Anizkoitzarekin

https://www.youtube.com/watch?v=uyWzCBHXtdA

Manuel Murie medikua. Neuroerrehabilitazioan aditua den neurologoa